Wybory samorządowe coraz bliżej.  Liczba mandatów ograniczona, a konkurencja spora, dlatego w powietrzu czuć napięcie. Jedni walczą uczciwie, inni niekoniecznie. Dlatego dobrą formą obrony przed nieuczciwą konkurencją jest tzw. „pozew w trybie wyborczym”, ale i ta forma może być nadużywana. Mieliśmy ostatnio okazję by poprowadzić jedną z takich spraw, a wybory jeszcze przed nami.

W dniu 21 października 2014 r. do Sądu Okręgowego w Zielonej Górze wpłynął wniosek jednego z kandydatów na wójta gminy o wydanie orzeczenia w trybie wyborczym. Wnioskodawca wnosił o zobowiązanie naszego klienta pełniącego jednocześnie obowiązki pełnomocnika komisarza wyborczego, m.in. do zakazu rozpowszechniania nieprawdziwych informacji jakoby miał on coś wspólnego z inwestycjami w farmy wiatrowe na ternie gminy, a także zaprzestania prowadzenia agitacji politycznej w związku z pełnieniem obowiązków pełnomocnika komisarza wyborczego oraz nakazanie sprostowania na własny koszt nieprawdziwych informacji w prasie lokalnej.

Sąd Okręgowy oddalił wniosek w uzasadnieniu wskazując, iż warunkiem dochodzenia roszczeń w trybie wyborczym jest rozpowszechnianie nieprawdziwych informacji w związku z trwającą kampanią, a dodatkowo tego typu wypowiedzi, muszą być formułowane w celu agitacji wyborczej, a więc winny być wypowiadane w związku z trwającą kampanią wyborczą i w celu wpływu na dokonanie wyboru przez wyborców oraz w konsekwencji wpływu na wynik głosowania.

Sąd Okręgowy wskazał, że nie można uznać, że wszelkie wypowiedzi na temat osoby kandydującej w określonych wyborach pozostają w związku z trwającą kampanią wyborczą. Konkretna wypowiedź musi nawiązywać do kampanii wyborczej a także odwoływać się do kandydowania w wyborach, by stanowiła agitację wyborczą. Ponadto wskazał także, iż koniecznym jest, aby nieprawdziwe informacje zamieszczone były w materiałach wyborczych.

Wnioskodawca złożył zażalenie na przedmiotowe postanowienie do Sądu Apelacyjnego i zaskarżył je w całości. Postanowieniu zarzucił błędne uznanie, iż przedmiotowa sprawa nie może być rozpoznana w trybie wyborczym, gdyż nie stanowiła agitacji wyborczej a także błędne uznanie, że uczestnik nie rozpowszechniał  nieprawdziwych informacji o wnioskodawcy. Sąd Apelacyjny oddalił zażalenie (zob. postanowienie SA w Poznaniu z dnia 30 października 2014 r., sygn. I Acz 1880/14).

Kiedy można złożyć „pozew wyborczy”?

Kodeks wyborczy jasno określa, co jest niedozwolone podczas kampanii. A mianowicie rozpowszechnianie materiałów wyborczych, w szczególności plakatów, ulotek i haseł, ale także wypowiedzi i innych form prowadzonej agitacji wyborczej zawierających informacje nieprawdziwe.

Jeżeli takie działania mają miejsce, to kandydat lub pełnomocnik wyborczy zainteresowanego komitetu wyborczego może wnieść do sądu okręgowego wniosek o wydanie orzeczenia:

–        zakazu rozpowszechniania takich informacji;

–        przepadku materiałów wyborczych zawierających takie informacje;

–        nakazania sprostowania takich informacji;

–        nakazania publikacji odpowiedzi na stwierdzenia naruszające dobra osobiste;

–        nakazania przeproszenia osoby, której dobra osobiste zostały naruszone;

–        nakazania uczestnikowi postępowania wpłacenia kwoty do 100 000 złotych na rzecz organizacji pożytku publicznego.

Co to jest kampania i kiedy trwa?

Kodeks wyborczy określa ramy czasowe trwania kampanii wyborczej. Rozpoczyna się ona z dniem ogłoszenia aktu właściwego organu o zarządzeniu wyborów i ulega zakończeniu na 24 godziny przed głosowaniem.

Kampanię wyborczą można określić, jako zorganizowany zespół działań i prac propagujących programy ugrupowań biorących udział w wyborach, które mają na celu wyłonienie kandydata. Podczas kampanii wyborczej partie polityczne mają swobodę prezentowania swoich programów w każdym czasie, przy pomocy środków zgodnych z prawem.

Czym jest agitacja wyborcza, a czym materiał wyborczy?

Kodeks wyborczy określa, iż niedozwolone jest rozpowszechnianie materiałów wyborczych a także wypowiedzi i innych form agitacji wyborczej, jednocześnie definiując te pojęcia. Materiał wyborczy to każdy upubliczniony i utrwalony przekaz informacji, który ma związek z zarządzonymi wyborami i pochodzi od komitetu wyborczego. Każdy materiał wyborczy musi posiadać wyraźne oznaczenie komitetu wyborczego, od którego pochodzi.

Natomiast agitacja wyborcza jest to publiczne nakłaniania lub zachęcanie do głosowania w określony sposób lub do głosowania na kandydata określonego komitetu wyborczego. Agitację wyborczą można prowadzić od dnia przyjęcia przez właściwy organ zawiadomienia o utworzeniu komitetu wyborczego.

Publiczny charakter należy rozumieć zgodnie z utrwalonym orzecznictwem Sądu Najwyższego, jako taki, który zachodzi gdy rzecz dzieje się w miejscu ogólnie dostępnym dla nieokreślonych indywidualnie osób w warunkach możliwości bezpośredniego powzięcia wiadomości przez te osoby.

Materiały wyborcze musza być formą agitacji wyborczej a informacje nieprawdziwe muszą odnosić się do programu wyborczego bądź osoby kandydata i muszą służyć zdyskwalifikowaniu go w oczach wyborców.

W jakim terminie sąd rozpoznaje wniosek?

Taki wniosek w trybie wyborczym rozpoznawany jest w ciągu 24 godzin. Od postanowienia sądu okręgowego przysługuje natomiast zażalenie do sądu apelacyjnego, które należy wnieść w terminie 24 godzin. Sąd apelacyjny rozpatruje zażalenie również w ciągu 24 godzin na posiedzeniu niejawnym. Rozstrzygnięcie sądu apelacyjnego podlega natychmiastowemu wykonaniu i nie przysługuje od niego skarga kasacyjna.

Warto tutaj zaznaczyć z pewnym przekąsem, że na papierze wygląda to pięknie i sprawnie, ale niestety InPost egzaminu nie zdał – sami doręczaliśmy nasze pisma priorytetem i one akurat dochodziły w przyzwoitym tempie. Dokumentacja z Sądu Okręgowego docierała do Apelacji 6 dni…

P.P.

Zdjęcie pochodzi z witryny www.freerangestock.com